Gokverslaving: waarom is gokken verslavend en wat kun je doen?
Stefan Garsthagen
Gokken zit in de menselijke natuur. Al duizenden jaren voor Christus werden er dobbelspelletjes gespeeld en de Romeinen hielden al loterijen. Tegenwoordig is gokken voor veel mensen een leuk tijdverdrijf, maar gokken kan in sommige gevallen verslavend werken. Waarom is gokken verslavend?
Verschillende factoren maken gokken verslavend
Dat gokken voor sommige mensen verslavend kan werken, heeft te maken met verschillende factoren. Een deel zit in het gokspelletje zelf. Een ander deel is te verklaren aan de hand van de menselijke biologie. En weer een ander deel heeft te maken met omgevingsfactoren en de persoon zelf.
Dit maakt dat er niet slechts één antwoord te geven is op de vraag ‘Waarom is gokken verslavend?’. Er zijn verschillende elementen die kunnen zorgen voor een gokverslaving. Hieronder nemen we ze met je door.
Verslavende factoren in gokspelletjes
(Online) casino’s willen dat spelers zo lang mogelijk doorspelen (en uiteindelijk verliezen). Gokspelletjes zijn dan ook veelal zo ontworpen dat je als speler door wil blijven spelen. Hoe de spelletjes dit doen, verschilt per type spel.
Verslaving gokkasten
Een type gokspel waarbij duidelijk is hoe ontwikkelaars spelers lange tijd geboeid proberen te houden zijn fruitautomaten zoals in de snackbar, maar sinds de opkomst van het internet natuurlijk ook de online gokkasten.
Hoewel videoslots en gokkasten vaak gezien worden als een ‘lichte’ vorm van gokken, zijn ze dat juist helemaal niet. Door het hoge speeltempo en het feit dat je alleen speelt, kun je helemaal zo’n spel ingetrokken worden.
Daarnaast maken veel van deze spellen gebruik van ‘valse winsten’. Regelmatig zal er een winnende combinatie op de rollen verschijnen. Dat de winst zo laag is, dat het niet opweegt tegen de inzet, vergeet je als speler op zo’n moment.
Knipperende lampjes of aantrekkelijke animaties laten het lijken alsof je heel veel wint, terwijl je in werkelijkheid nog in de min staat en of je gestorte bedrag aan het afnemen is. Hierdoor speel je langer door dan misschien verstandig is en kan het spel zelfs verslavend werken.
Maar ook andere soorten gokspelletjes kunnen verslavend werken. Vooral spelletjes waarbij onregelmatige en onvoorspelbare beloningen (winsten) optreden maken dat mensen door willen spelen. Dit is te verklaren aan de hand van de menselijke biologie.
Illusie van controle
Een andere factor die gokspelletjes verslavend maakt, is de illusie van controle. Hoewel het overgrote deel van de kansspelen echt alleen op geluk berust, geven spelontwikkelaars spelers vaak de illusie dat ze zelf een deel van de controle in handen hebben.
Zo kunnen spelers uit een groot aantal inzetmogelijkheden kiezen of zijn er statistieken over voorgaande speelronden beschikbaar. Spelers die hier gevoelig voor zijn, zullen hierdoor systemen bedenken waarmee zij denken dat ze het spel kunnen beheersen. Hierdoor blijven deze spelers langer doorspelen.
Denk bijvoorbeeld aan roulette. Je ziet vaak de getallen die de laatste keren gevallen zijn. Je hebt zogenaamde hot numbers. Is bijvoorbeeld het getal 19 wel drie keer gevallen tijdens de laatste 8 ronden, dan ben je geneigd om geld in te zetten op het getal 19. Voor je gevoel lijkt het getal 19 er zin in te hebben. Maar dat is onzin.
Elke ronde is onafhankelijk van de spellen die ervoor zijn gespeeld. Maar wij mensen willen enige vorm van controle hebben en maken onszelf dan dingen wijs om ons aan vast te houden of om het gevoel te hebben dat we enige invloed hebben.
Biologische factoren
Waarom gokken verslavend werkt, is ook deels te verklaren aan de hand van de menselijke biologie. In ons brein worden onder verschillende omstandigheden verschillende stofjes aangemaakt. Deze stofjes zijn van invloed op hoe wij ons voelen en welke beslissingen we nemen.
Tijdens het spelen van gokspelletjes maken onze hersenen het gelukshormoon dopamine aan. Hierdoor voel je je fijn en wil je dus door blijven spelen. Drank en drugs hebben een soortgelijk effect op ons brein.
Bij alle gokkers komt er tijdens het spelen dopamine vrij. Wetenschappers hebben echter wel een verschil ontdekt tussen recreatieve gokkers en probleemgokkers. Bij recreatieve spelers komt de dopamine vrij tijdens een winst. Bij probleemspeler komt dopamine al in afwachting van de winst vrij.
Aangezien je bij gokken bijna aldoor in afwachting bent van een uitkomst (en dus mogelijke winst), komt bij deze spelers veel vaker dopamine vrij dan bij recreatieve spelers.
Gevolg: als het beloningscentrum in je hersenen constant aanstaat en dus veel dopamine produceert, word je hier wat minder gevoelig voor. Hierdoor gaan deze spelers steeds grotere risico’s nemen om hetzelfde geluksgevoel te ervaren. Dit kan leiden tot een gokverslaving.
Het is zelfs zo dat het brein van een gokverslaafde anders werkt dan dat van iemand zonder deze verslaving. Bij gokverslaafden is zowel het beloningscentrum van het brein als het gebied dat impulsen onderdrukt minder actief. Of dit een gevolg is van het gokken of dat dit aangeboren is, en dus gezien kan worden als verklaring voor de verslaving, is niet duidelijk.
Een uitgebreid en langdurend wetenschappelijk onderzoek zou daar ooit uitsluitsel over moeten gaan geven.
Omgevingsfactoren
Met bovenstaande factoren valt grotendeels te verklaren waarom gokken verslavend is. Toch is dit nog niet alles. De omgevingsfactoren rondom een speler spelen namelijk ook nog een belangrijke rol. Dit begint al bij de opvoeding.
Kinderen van ouders die gokken, hebben een grotere kans om op latere leeftijd zelf ook te gaan gokken. Ook lopen ze een grotere kans op het ontwikkelen van een gokverslaving. Maar ook kinderen uit een gezin waar veel waarde wordt gehecht aan financiële en materiële zaken hebben een grotere kans om te gaan gokken.
Maar ook andere omgevingsfactoren zijn van belang. Zo zijn er spelers die gokken als soort toevluchtsoord gebruiken. Ze willen ontsnappen aan de werkelijkheid en de stress en de spanningen uit het dagelijks leven of ze zijn op zoek naar iets tegen verveling.
Door gokken als ontspanningsmogelijkheid te gebruiken, is de kans groter dat het gokken uit de hand loopt.
Ook groepsdruk, alcoholgebruik en een slecht zelfbeeld kunnen aan het ontwikkelen van een gokverslaving bijdragen.
Is gokken verslavend voor iedereen?
Voor een grote groep spelers is gokken een leuk tijdverdrijf, zonder dat het verdere problemen oplevert. Het brengt veel mensen plezier een een fijn gevoel van spanning. Daarnaast is een avondje casino voor velen een gezellig uitje. Maar we hebben het nu even niet over de positieve kanten van gokken, maar over de negatieve kant: gokverslaving.
Hoewel gokspelletjes in de basis voor iedereen verslavend kunnen werken, hebben ze lang niet op iedereen dezelfde uitwerking. Zoals hierboven beschreven is gokken verslavend door een combinatie aan factoren.
Dit verklaart waarom de ene speler probleemloos kansspelen kan spelen, terwijl een ander een veel groter risico loopt om een verslaving te ontwikkelen. Door de complexiteit aan factoren is echter nooit 100% te voorspellen welke speler wel en welke speler geen risico loopt.
We zullen dus altijd allemaal goed op moeten letten, zodat gokken leuk blijft en geen probleem wordt.
Moet gokken verboden worden omdat het zo verslavend is?
Regelmatig gaan er stemmen op dat gokken verboden zou moeten worden om gokverslaving te voorkomen. Dit zou het probleem echter niet oplossen. Spelers zouden dan naar het illegale aanbod worden gedreven, waar er nog minder tools voorhanden zijn om een gokverslaving te voorkomen of te signaleren.
Wij zijn daarom voor een goed gereguleerde markt zoals dat in Nederland het geval is. In Nederland mag je online gokken voor geld bij legale kansspelaanbieders. Deze kansspelaanbieders hebben een zorgplicht en probleemspelers kunnen hulp kunnen krijgen die ze nodig hebben.
Wat kun je zelf doen om een gokverslaving te voorkomen?
Gokken is verslavend. Dat is nou eenmaal een feit. Voor iedereen die wil gokken, of dit nou online of offline is, is het verstandig om dit te onthouden. Gelukkig zijn er verschillende manieren om het gokken in de hand te houden.
Het instellen van speellimieten, zoals bij alle legale online casino’s in Nederland verplicht is, kan je hierbij helpen. Neem dit soort limieten daarom serieus en speel nooit met geld dat je niet kunt missen.
Neem ook regelmatig een pauze, zodat je jezelf niet verliest in een spel. Als je het gevoel hebt dat het gokken verslavend begint te worden, zoek dan hulp en/of schrijf jezelf in bij CRUKS.
Speel daarom ook altijd enkel bij legale online casino’s. Zo houden we gokken leuk, spannend en veilig. Lees meer over verantwoord spelen.
Stefan Garsthagen
Stefan is oprichter van de website Intikkertje en is al zijn hele leven geïnteresseerd in wedden op sport en casino’s.
Hij schrijft graag over de ontwikkelingen en nieuwtjes op casinogebied. Ook bezoekt hij de online casino's en beoordeelt deze in casino reviews.
Vijftien jaar geleden startte hij deze website als voetbalpoule platform waar inmiddels meer dan 400.000 voetbalfans een poule invulden.